14 May मार्क झुकरबर्ग यांचा वाढदिवस.. त्यानिमित्त मार्क झुकरबर्ग आणि फेसबुक यांचा प्रवास...
मार्क झुकरबर्ग कोण आहे?
मार्क झुकरबर्ग हे फेसबुक चे सह-संस्थापक आणि मुख्य कार्यकारी अधिकारी आहेत. मार्क झुकरबर्ग यांनी हार्वर्ड विद्यापीठातील त्यांच्या कॉलेज डॉर्म रूममधून सोशल नेटवर्किंग वेबसाइट फेसबुकची सह-स्थापना केली. झुकरबर्गने आपल्या महाविद्याच्या पहिल्या वर्षानंतर महाविद्यालय सोडले आणि त्यांनी साइटवर लक्ष केंद्रित केले, ज्यांचे Users आज दोन अब्जाहून अधिक लोकांपर्यंत वाढला आहे आणि झुकरबर्गने याना अनेक वेळा अब्जाधीश यादित नेऊन ठेवलं आहे. २०१० च्या ‘सोशल नेटवर्क’ या चित्रपटात फेसबुकच्या जन्माचे चित्रण करण्यात आले होते.
आधीचे जीवन
झुकरबर्गचा जन्म 1 May 1984 रोजी व्हाईट प्लेस, न्यूयॉर्क येथे, उत्स्फूर्त, सुशिक्षित कुटुंबात झाला. त्याचे संगोपन जवळच्या डोबस फेरी गावात झाले. झुकरबर्गचे वडील एडवर्ड झुकरबर्ग हे dentist आहेत,ते स्व:ताचे clinic चालवतात. एडवर्ड आणि त्यांची बायको कॅरेन यांना मार्क, रॅन्डी, डोना आणि एरियल हे चार मुलं आहेत. या चार मुलांच्या जन्मापूर्वी कॅरेन (मार्क यांची आई) मानसोपचार तज्ज्ञ म्हणून काम करते. लहान वयात झुकरबर्गने संगणकांमध्ये रस निर्माण केला; जेव्हा ते 12 वर्षांचे होते, तेव्हा त्यांनी अटारी बेसिकचा वापर करुन एक मेसेजिंग प्रोग्राम तयार केला, ज्याला त्याने "जूकनेट" असे नाव दिले. त्याच्या वडिलांनी हा program त्याच्या clinic मध्ये वापरला, जेणेकरुन रिसेप्शनिस्ट त्यांना ओफिसमध्ये ओरडल्याशिवाय नवीन रूग्णाची माहिती देऊ शकेल. कुटुंबाने घरामध्ये संवाद साधण्यासाठी देखील झुकनेटचा वापर केला. आपल्या मित्रांसह त्यांनी फक्त मनोरंजनासाठी कॉम्प्यूटर गेम्सही बनवले. ते म्हणाले, “माझ्या मित्रांचा एक गट खुप अतरंगी होता. "ते यायचे, काहीतरी कागदावर काढतात आणि मी त्यातून एक कम्पुटर खेळ तयार करीत."
मार्क झुकरबर्ग यांचे शिक्षण:
झुकरबर्गची संगणकांमधील वाढती आवड कायम ठेवण्यासाठी, त्याच्या पालकांनी आठवड्यातून एकदा घरी येऊन झुकरबर्गबरोबर काम करण्यासाठी वैयक्तिक संगणक शिकवणारा डेव्हिड न्यूमन यांचे क्सासेस दिले न्यूमैन सांगतात त्यांना पण मार्क आणि त्याच्या बुध्दी बद्ल कुतूहल वाटत. नंतर झुकरबर्गने फिलिप्स एक्झीटर अ‍ॅकॅडमी या न्यू हॅम्पशायरमधील विशेष तयारी स्कूलमध्ये शिक्षण घेतले. तेथे ही त्याने आपले कौशल्य दाखविले, शाळेच्या संघाचा कर्णधार बनला. साहित्यात उत्कृष्ट कामगिरी केली, क्लासिक्समध्ये डिप्लोमा मिळवला. तरीही, झुकरबर्गला कॉम्प्युटरविषयी ओढ राहिली आणि त्याने नवीन प्रोग्राम्स विकसित करण्याचे काम केले. हायस्कूलमध्ये असताना, त्याने पांडोरा या संगीत सॉफ्टवेअरची प्रारंभिक आवृत्ती तयार केली, ज्यास त्याने Synapse म्हटले. एओएल आणि मायक्रोसॉफ्टसह अनेक कंपन्यांनी पदवी घेण्यापूर्वी त्याचे सॉफ्टवेअर खरेदी करण्यात आणि या किशोरवयीन मुलाला नोकरीवर घेण्यात रस दर्शविला. मार्क झुकरबर्ग त्या ऑफर नाकारल्यात.मार्क झुकरबर्ग महाविद्यालयाचा अनुभव:
२००२ मध्ये एक्स्टेरमधून पदवी घेतल्यानंतर झुकरबर्गने हार्वर्ड विद्यापीठात प्रवेश घेतला. त्या वर्षानंतर झुकरबर्गने पूर्णवेळ आपली नवीन कंपनी 'फेसबुक' ला देण्यासाठी कॉलेजमध्येच सोडून बाहेर पडला. आयव्ही लीग इन्स्टिट्यूटमध्ये आपल्या पहिल्या वर्षापासून, त्यांनी कॅम्पसमध्ये सॉफ्टवेअर डेव्हलपर म्हणून नावलौकिक वाढविला होता. त्यावेळीच त्यांनी कोर्समॅच नावाचा एक Program तयार केला ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना इतर users च्या कोर्स निवडीवर आधारित त्यांचा वर्ग निवडण्यास मदत होत होती. झुकरबर्गने नंतर फेसमॅशचा शोध लावला, ज्या साईट द्वारे कॅम्पसमधील दोन विद्यार्थ्यांच्या छायाचित्रांची तुलना केली जायची आणि users ना मतदान करण्यास परवानगी दिली असायची कि कोणाचा फोटो अधिक आकर्षक आहे. हा program अत्यंत लोकप्रिय झाला, परंतु शाळा प्रशासनाने तो अयोग्य मानला आणि नंतर बंद केला गेला. फेसमॅश मुळे झुकरबर्ग खुप फेमस झाला आणि त्याच्या मागील प्रोजेक्ट्सच्या चर्चेच्या आधारे, त्याचे तीन सहकारी विद्यार्थी - दिव्य नरेंद्र, आणि जुळे भाऊ कॅमेरन आणि टायलर विन्क्लेवोस यांनी त्याला हार्वर्ड कनेक्शन नावाच्या सोशल नेटवर्किंग साइटच्या कल्पनेवर काम करण्यास सांगितले. हार्वर्डच्या विद्यार्थ्यांच्या नेटवर्कमधील माहितीचा वापर हार्वर्ड एलिटसाठी डेटिंग साइट तयार करण्यासाठी करण्यात यावा अशी त्यांची संकल्पना होती. झुकरबर्गने या प्रोजेक्टस साठी मदत करण्यास सहमती दर्शविली पण लवकरच त्याने स्वतःच्या सोशल नेटवर्किंग साइट फेसबुकवर काम करण्यात व्यस्थ असल्यामुळे त्यांना नकार मदत करण्यास दिला.फेसबुक सह-संस्थापक
झुकरबर्ग आणि त्याचे मित्र डस्टिन मॉस्कोव्हिट्झ, ख्रिस ह्युजेस आणि एडुआर्डो सेव्हरीन यांनी फेसबुक तयार केले, ज्यामुळे वापरकर्त्यांना स्वतःचे प्रोफाइल तयार करणे, फोटो अपलोड करणे आणि इतर वापरकर्त्यांशी संवाद साधण्यासाठी माध्यम मिळाले. या टिम ने जून 2004 पर्यंत हार्वर्ड विद्यापीठाच्या वसतिगृहातील खोलीमध्ये साईट चे काम केले. त्यावर्षी झुकरबर्ग कॉलेजमधून बाहेर पडले आणि त्यांनी कंपनीला कॅलिफोर्नियाच्या पालो ऑल्टो येथे हलविले. 2004 च्या अखेरीस, फेसबुकचे 1 दशलक्ष वापरकर्ते होते. 2005 मध्ये, झुकरबर्गच्या एंटरप्राइझला व्हेंचर कॅपिटल फर्मसेल पार्टनर्सकडून मोठी इनव्हेसमेन्ट मिळाली. एसीलने साईट साठी 12.7 दशलक्ष डॉलर्सची गुंतवणूक केली, जी त्यावेळी फक्त आयव्ही लीगच्या विद्यार्थ्यांसाठीच खुली होती. त्यानंतर झुकरबर्गच्या कंपनीने इतर महाविद्यालये, हायस्कूल आणि आंतरराष्ट्रीय शाळांसाठी साईट ओपन केली आणि डिसेंबर 2005 पर्यंत साइटचे सदस्यत्व 5.5 दशलक्षाहून अधिक वापरकर्त्यांपर्यंत पोचवले. लोकप्रिय सोशल हबवर जाहिरात देऊ इच्छिणा-या इतर कंपन्यांची आवड निर्माण करण्यास साइटने सुरुवात केली. साईट खरेदी करण्यास आलेल्या याहूसारख्या कंपन्यांच्या ऑफर झुकरबर्गनी नाकारल्या कारण त्यांची साईटन विकण्याची इच्छा नव्हती. झुकरबर्गने त्याऐवजी, त्याने साइटचा विस्तार करण्यास भर दिला आणि साईट वर अधिक वैशिष्ट्ये जोडण्यावर लक्ष केंद्रित केले. 'हार्वर्ड कनेक्शन' आणि कायदेशीर अडथळे झुकरबर्ग मागे लागले. तथापि, 2006 मध्ये, व्यवसायात त्याच्या पहिल्या मोठ्या अडथळ्याचा सामना करु लागला: हार्वर्ड कनेक्शनच्या निर्मात्यांनी असा दावा केला की झुकरबर्गने त्यांची कल्पना चोरली आणि सॉफ्टवेअर करण्याच्या त्यांच्या व्यवसायातील नुकसानाची भरपाई करण्याची गरज असल्याचे त्यांनी सांगितले. झुकरबर्ग यांनी असे मत मांडले की या दोन कल्पना भिन्न प्रकारच्या सोशल नेटवर्क्सवर आधारित आहेत. वकिलांनी झुकरबर्गच्या नोंदी शोधल्यानंतर झटपट संदेशांनी उघडकीस आले की कदाचित झुकरबर्गने हार्वर्ड कनेक्शनची बौद्धिक मालमत्ता चोरी केली असेल आणि फेसबुक वापरकर्त्यांची खासगी माहिती आपल्या मित्रांना दिली असेल. नंतर झुकरबर्गने या वाईट संदेशांबद्दल दिलगिरी व्यक्त केली आणि म्हणटले मी दिलगिरी व्यक्त करतो. "जर आपण अशी सेवा तयार करत असाल जी प्रभावी आणि बर्‍याच लोकांवर अवलंबून असेल तर आपण परिपक्व होण्याची गरज आहे का?" त्यांनी न्यूयॉर्कला दिलेल्या मुलाखतीत सांगितले. "मला वाटतं मी यातुन खूप वाढलो आणि खूप शिकलो." जरी दोन्ही पक्षांमध्ये 65 दशलक्ष डॉलर्सची प्रारंभिक तोडगा निघाला असला तरी २०११ पर्यंत या विषयावरील कायदेशीर वाद चांगलाच कायम राहिला, त्यानंतर नरेंद्र आणि विंकलेव्होसिस यांनी दावा केला की त्यांच्या स्टॉकच्या किंमतीच्या संदर्भात त्यांची दिशाभूल केली गेली.फेसबुक आयपीओ:
मे २०१२ मध्ये फेसबुकने सार्वजनिक क्षेत्रात शेअर्स ओपन केले. ज्यातन १ अब्ज डॉलर्सची कमाईच कंपनी , valuation झाल आणि यामुळे हा इतिहासातील सर्वात मोठा इंटरनेट आयपीओ बनला. आयपीओच्या सुरुवातीच्या यशानंतर, फेसबुकच्या शेअरच्या किंमती ट्रेडिंगच्या सुरुवातीच्या काळात काही प्रमाणात घसरल्या, तरी झुकरबर्गने आपल्या कंपनीच्या बाजारातील कामगिरीतील चढउतारांची अपेक्षा केली होती. 2013 मध्ये, फेसबुकने प्रथमच फॉर्च्यून 500 यादी स्थान मिळविले - झुकरबर्गला वयाच्या 28 व्या वर्षी यादीतील सर्वात तरुण सीईओ बनले.वैयक्तिक संपत्ती:
फेसबुकने 6 जुलै, 2018 रोजी 203.23 डॉलर इतका विक्रम नोंदविला. या वाढीमुळे झुकेरबर्गने बर्कशायर हॅथवेचे प्रमुख वॉरेन बफेट यांना मागे टाकले व सर्वात लोकप्रिय व्यक्ती, सहकारी तंत्रज्ञ टायटन्स जेफ बेझोस आणि बिल गेट्सच्या नंतर जगातील तिसरे स्थान पटकावले. 26 जुलै रोजी फेसबुकच्या समभागात कमाईची अपेक्षा पूर्ण करण्यात अपयशी ठरल्यामुळे आणि वापरकर्त्याची वाढ हळूहळू कमी झाल्याचे दिसून आले. एका दिवसात झुकरबर्गचे जवळजवळ 16 अब्ज डॉलर्सचे वैयक्तिक भाग संपले. हा साठा पुन्हा वाढला आणि झुकरबर्ग जगातील सर्वात श्रीमंत लोकांपैकी एक आहे. 2019 मध्ये फोर्ब्सने त्याच्या 'अब्जाधीश' यादीमध्ये झुकरबर्गला नं.8 चे स्थान आहे त्यात मायक्रोसॉफ्टचे संस्थापक बिल गेट्स (क्रमांक 2) आणि Google सह-संस्थापक लॅरी पेज (क्रमांक 10) आणि सर्जे ब्रिन (क्रमांक 14). त्यावेळी मासिकाननुसार त्यांची एकूण संपत्ती अंदाजे 62.3 अब्ज डॉलर्स होती.मार्क झुकरबर्गची पत्नी:
झुकरबर्गने २०१२ पासून हार्वर्ड येथे भेट घेतलेल्या चिनी-अमेरिकन मेडिकलची विद्यार्थिनी प्रिस्किला चॅनशी लग्न केले आहे. फेसबुकच्या आयपीओ नंतर काही दिवसांनी या जोडप्याने लग्न केले. या सोहळ्यासाठी कॅलिफोर्नियाच्या घरी असलेल्या जोडप्याच्या पालो अल्टो येथे सुमारे 100 लोक एकत्र आले. मेडिकल स्कूलमधून चॅन चे ग्रॅज्युएशन साजरा करण्यासाठी तिथे आल्याचं पाहुण्यांना वाटलं, पण त्याऐवजी त्यांनी झुकरबर्ग आणि चॅन लग्न समारंभ पाहिला. झुकरबर्गच्या मुलीं : झुकरबर्गला दोन मुली आहेत, मॅक्स, 30 नोव्हेंबर 2015 रोजी आणि ऑगस्ट रोजी, 28 ऑगस्ट 2017 रोजी जन्मली. या दोघांनी फेसबुकवर आपल्या दोन्ही मुलींनची येण्याची वाट पाहत असल्याचे सांगितले. जेव्हा मॅक्स आली तेव्हा झुकरबर्गनी आपल्या कुटुंबासमवेत दोन महिने पितृत्व रजा घेणार असल्याचे जाहीर केले.मार्क झुकरबर्गची Donation-charity:
झुकरबर्गने आपल्या पैशाचा उपयोग विविध परोपकारांसाठी केला आहे. सप्टेंबर २०१० मध्ये त्यातील एक सर्वात उल्लेखनीय उदाहरण जगासमोर आले जेव्हा त्यांनी न्यू जर्सीमधील अयशस्वी नेवार्क पब्लिक स्कूल सिस्टमला वाचवण्यासाठी १०० दशलक्ष डॉलर्सची देणगी दिली. झुकरबर्ग असेच donation देत असतात. आता सध्या कोरोना साठी सुध्दा फेसबूक काम करत आहे.